Κύκλος ζωής- αυτό είναι το σύνολο όλων των σταδίων ανάπτυξης «από αυγό σε αυγό», και ελλείψει αυγού, από οποιοδήποτε στάδιο στο πλησιέστερο παρόμοιο. Οι κύριες βιολογικές πτυχές της ζωής κάθε οργανισμού είναι προσαρμογές που διασφαλίζουν τη διατήρηση του ατόμου και του είδους.
Στα παράσιτα (σε αντίθεση με τα ζώα που ζουν ελεύθερα), η διατροφή παρέχεται αδιάκοπα, και ως εκ τούτου αυξάνεται η αναπαραγωγική δραστηριότητα του οργανισμού. Η αυξημένη αναπαραγωγή του παρασίτου λόγω του χωρικού και χρονικού περιορισμού του οικοτόπου του οδηγεί σε ταχεία υπερπληθυσμό αυτού του τόπου και στη σχετική ανάγκη για επανεγκατάσταση του είδους για τη διατήρησή του.
Το σύνολο όλων των σταδίων της οντογένεσης του παρασίτου και των οδών μετάδοσής του από τον έναν ξενιστή στον άλλο ονομάζεται κύκλος ζωής του.
Μορφές κύκλων
Έχοντας ανακαλύψει ότι τα παράσιτα είναι οργανισμοί που χρησιμοποιούν άλλα έμβια όντα για την ανάπτυξή τους, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ποιες επιλογές για την ανάπτυξη της ζωής υπάρχουν. Σύμφωνα με την ταξινόμηση, υπάρχουν απλοί και σύνθετοι κύκλοι. Το πρώτο συμβαίνει χωρίς αλλαγή ιδιοκτήτη. Παραδείγματα περιλαμβάνουν την ανάπτυξη στρογγυλού σκώληκα, αμοιβάδας, μαστιγίου και ούτω καθεξής. Μια πολύπλοκη ομάδα περιλαμβάνει πολλούς οικοδεσπότες ταυτόχρονα. Αυτά μπορεί να είναι σπονδυλωτά, ψάρια, οστρακοειδή και ούτω καθεξής. Ένα παράδειγμα είναι οι έλμινθες.
Ο κύκλος ανάπτυξης των whipworms δεν απαιτεί έναν ενδιάμεσο ξενιστή.
Μετά την είσοδο στον τελικό ξενιστή, τα παράσιτα αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται. Ανάλογα με τον τύπο του παθογόνου, οι προνύμφες μπορούν είτε να παραμείνουν μέσα είτε να φύγουν από το σώμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η απέκκριση γίνεται μέσω των εντέρων. Αυτό καθιστά δυνατό τον προσδιορισμό του τύπου του παθογόνου μέσω απλών δοκιμών.
Χαρακτηριστικά κυκλικών σταδίων
Κάθε στάδιο ανάπτυξης έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Ακόμη και η θεραπεία καθορίζεται μόνο με βάση αυτόν τον παράγοντα. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι, για παράδειγμα, δεν λειτουργούν όλα τα φάρμακα στις προνύμφες, ενώ είναι πολύ πιο εύκολο να απαλλαγούμε από τα ώριμα παράσιτα.
Ο ενδιάμεσος και τελικός φορέας του παρασίτου εξαρτάται από τον τύπο της ελμινθίασης.
Από αυτή την άποψη, ας δούμε πώς προχωρά ο κύκλος ανάπτυξης:
- Διασπορά - αυτός ο κύκλος υπάρχει όταν ο ενδιάμεσος κεντρικός υπολογιστής, ο οποίος είναι η πηγή, αλλά όχι το τελικό στάδιο, θεωρείται ότι είναι η μόνη επιλογή αυτή τη στιγμή, δηλαδή δεν υπάρχει πιθανός τελικός κεντρικός υπολογιστής. Σε μια τέτοια κατάσταση, ο ενδιάμεσος ξενιστής χρησιμοποιείται για περαιτέρω ανάπτυξη και διατροφή.
- Ενεργή ανάπτυξη - έχοντας φτάσει στις πιο κατάλληλες συνθήκες, το παράσιτο σταματά, διορθώνεται εάν υπάρχουν κατάλληλες συσκευές και ξεκινά την ανάπτυξή του σε σεξουαλικά ώριμη κατάσταση.
- Μετανάστευση σε άλλο βιότοπο - αφού ένα ώριμο άτομο αναπαράγει αυγά, στις περισσότερες περιπτώσεις μεταναστεύει για περαιτέρω ανάπτυξη. Μπορούν να διανεμηθούν με διαφορετικούς τρόπους. Τις περισσότερες φορές, τα παράσιτα μεταναστεύουν μέσω του πεπτικού συστήματος με τη μάζα τροφής. Υπάρχουν και εκείνα που λόγω του μεγέθους τους διεισδύουν εύκολα στην κυκλοφορία του αίματος και εξαπλώνονται σε όλο το σώμα.
- Αφυλική αναπαραγωγή - ορισμένοι τύποι παρασίτων διακρίνονται από το γεγονός ότι δεν απαιτούν δεύτερο σύντροφο για την αναπαραγωγή. Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα είναι η ταινία, στην οποία κάθε strobila έχει μια μήτρα που αναπαράγει ώριμα ωάρια.
Σημαντικές Έννοιες
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να επισημανθεί κατά την εξοικείωση με τα παράσιτα είναι η έννοια του «οικοδεσπότη». Αυτός είναι ένας οργανισμός στον οποίο συμβαίνει η ανάπτυξη και η αναπαραγωγή παρασίτων. Ο «ενδιάμεσος οικοδεσπότης» ξεχωρίζει ξεχωριστά. Σε αυτή την περίπτωση, το παθογόνο παραμένει μέσα στο σώμα μέχρι να έχει την ευκαιρία να μεταναστεύσει στο πιο ευνοϊκό περιβάλλον, το οποίο παρέχεται από τον τελικό ξενιστή.
Ο κύκλος μπορεί να συμβεί με αλλαγή 1-4 ξενιστών. Σε αυτή την περίπτωση, το πρώτο είναι ενδιάμεσο και τα υπόλοιπα είναι πρόσθετα. Μέσω άμεσης επαφής ή μέσω ενός ενδιάμεσου ξενιστή, τα παράσιτα εισέρχονται στον τελικό ξενιστή. Εδώ λαμβάνει χώρα η ανάπτυξη και η σεξουαλική αναπαραγωγή.
Η ανάπτυξη του παρασίτου ξεκινά όταν εισέλθει στον τελικό ξενιστή.
Υπάρχουν επίσης έννοιες όπως παρασιτισμός δεξαμενής και τροφοδότης-ξενιστής. Στην πρώτη περίπτωση, μιλάμε για μια κατάσταση όπου το παράσιτο, έχοντας φτάσει σε κατάλληλες συνθήκες, μπορεί να παραμείνει αμετάβλητο για μεγάλο χρονικό διάστημα, περιμένοντας μια πιο ευνοϊκή επιλογή διευθέτησης.
Πάροχος-ιδιοκτήτηςείναι ένας οργανισμός που χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως τροφή. Η απλούστερη επιλογή είναι η πένσα. Ανακαλύπτοντας πώς τρέφονται τα παράσιτα αυτού του τύπου, είναι δυνατόν να καταλάβουμε ότι χρειάζονται ανθρώπινο αίμα για να υπάρχουν, αλλά δεν μένουν μέσα ή πάνω στο ανθρώπινο σώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Διακρίνεται επίσης η έννοια της «δεξαμενής παρασίτου» ή «ξενιστής δεξαμενής». Πρόκειται για έναν ξενιστή στο σώμα του οποίου το παθογόνο μπορεί να ζήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, συσσωρεύοντας, πολλαπλασιαζόμενο και εξαπλωμένο σε όλη τη γύρω περιοχή.
Βιολογία παρασίτων
Η μεταφορά παρασίτων εξετάζεται χωριστά - στην περίπτωση παθογόνων παρασίτων που ζουν στο ανθρώπινο σώμα, αλλά η ανάπτυξη της νόσου δεν εμφανίζεται. Ωστόσο, ένα τέτοιο άτομο αποτελεί κίνδυνο για τους άλλους.
Το παράσιτο και ο ξενιστής του επηρεάζουν το ένα το άλλο.
Επιβλαβείς επιπτώσεις του παρασίτου στον ξενιστή:
- Μηχανικός;
- Τοξικός;
- Απόσυρση τροφής;
- Παραβίαση της ακεραιότητας των ιστών.
Κατά συνέπεια, το σώμα του ξενιστή «δίνει» μια απάντηση στην επίδραση του παρασίτου.
Οι λοιμώξεις που προκαλούνται από παράσιτα μπορούν να χωριστούν ανάλογα με την ευαισθησία του παθογόνου στον ξενιστή:
- Ανθρωπολογικά - οι άνθρωποι ενεργούν ως ξενιστές.
- Zoonotic - διάφορα ζώα ενεργούν ως ξενιστές.
- Οι ανθρωποζωονωτικές ασθένειες είναι επεμβατικές και μολυσματικές ασθένειες κοινές σε ανθρώπους και ζώα.
Η ιατρική παρασιτολογία περιλαμβάνει 3 κύριες ενότητες:
- Πρωτόζωα παράσιτα - Πρωτοζωολογία.
- Παρασιτικά σκουλήκια, έλμινθες - ελμινθολογία.
- Αρθρόποδα - αραχνολογία.
Στάδια κύκλου ζωής
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα πρωτόζωα έχουν ειδικά στάδια προσαρμοσμένα για να πραγματοποιήσουν τη φάση μετάβασης από τον έναν ξενιστή στον άλλο. Αυτά τα στάδια ονομάζονται πολλαπλασιαστικά.
Σε εντερικά παράσιταπολλαπλασιαστικά στάδιασυνήθως προσαρμόζεται στην εμπειρία στο εξωτερικό περιβάλλον. Τα περισσότερα εντερικά πρωτόζωα σχηματίζουν κύστεις καλυμμένες με πυκνή μεμβράνη. Όταν ωριμάσουν κύστεις ενός αριθμού ειδών (Entamoeba histolytica, E. coli, Lamblia intestinalis κ. λπ. ), συμβαίνουν αρκετές διαδοχικές διαιρέσεις του πυρήνα.
Αφού χτύπησε ένα ώριμοπολυπύρηνη κύστηΣτον νέο ξενιστή, το κυτταρόπλασμα διαιρείται για να σχηματίσει πολλά άτομα. Οι κύστεις συνήθως τροφοδοτούνται με μια προσφορά θρεπτικών συστατικών, τα οποία καταναλώνονται κατά τη διαδικασία της ωρίμανσης και όταν η κύστη παραμένει στο εξωτερικό περιβάλλον. Το στάδιο αναπαραγωγής των κοκκιδίων είναι ένα γονιμοποιημένο με μεμβράνη γυναικείο γεννητικό κύτταρο (ωοκύστη).
Τα περισσότερα παρασιτικά πρωτόζωαΟ ιστός και το αίμα των σπονδυλωτών μεταδίδεται από τον έναν ξενιστή στον άλλο χρησιμοποιώντας έναν φορέα. Τα πολλαπλασιαστικά στάδια σε αυτή την περίπτωση εντοπίζονται στο αίμα ή στο εξωτερικό περίβλημα του σπονδυλωτού. Ο αιτιολογικός παράγοντας της νόσου Chagas, Trypanosoma cruzi, πολλαπλασιάζεται στη λεϊσμανιακή φάση στα κύτταρα των εσωτερικών οργάνων. Οι λεϊσμανιακές μορφές του παρασίτου μετατρέπονται σε τρυπανοσώματα, τα οποία διεισδύουν στην κυκλοφορία του αίματος, αλλά δεν αναπαράγονται σε αυτό.
Μετάδοση μόλυνσηςεμφανίζεται μέσω ενός φορέα, ενός ζωύφιου που πιπιλίζει αίμα. Ο αιτιολογικός παράγοντας της ινδικής σπλαχνικής λεϊσμανίασης (kala-azar), Leishmama donovani, πολλαπλασιάζεται σε ιστοφαγοκυτταρικά κύτταρα ιστών που είναι ελάχιστα προσβάσιμα στον φορέα. Ωστόσο, σε ένα τελευταίο στάδιο της διαδικασίας, μπορεί να σχηματιστεί όψιμο λεϊσμανοειδές - μια βλάβη που περιέχει μεγάλο αριθμό λεϊσμανιών - στο δέρμα του ασθενούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, με αυτή την ασθένεια, η λεϊσμανία βρίσκεται επίσης στο αίμα. Τα στάδια πολλαπλασιασμού των παρασίτων της ελονοσίας είναι γαμόνια που κυκλοφορούν στην κυκλοφορία του αίματος του ξενιστή.
Μαζί μεπολλαπλασιαστικά στάδιαστον κύκλο ζωής των παρασίτων των ιστών υπάρχουν τα λεγόμεναεπεμβατικά στάδια, προσαρμοσμένο για διείσδυση σε σπονδυλωτό ξενιστή. Έτσι, η ανάπτυξη εκπροσώπων του γένους Trypanosoma στον φορέα τελειώνει με το σχηματισμό μετακυκλικών τρυπανοσωμάτων, τα οποία δεν αναπαράγονται πλέον στον φορέα και προσαρμόζονται για ανάπτυξη σε έναν σπονδυλωτό ξενιστή.
Τα διηθητικά στάδια των παρασίτων της ελονοσίας είναι τα σποροζωίδια.
Ομάδες ελμινθών
Κάθε τύπος ελμίνθου αναπτύσσεται μόνο υπό ορισμένες συνθήκες. Ανάλογα με τις συνθήκες ανάπτυξης, τα παρασιτικά σκουλήκια χωρίζονται σε δύο μεγάλες ομάδες:βιοελμινθοίΚαιγεωέλμινθοι.
Βιοελμινθοί
Προς τηνβιοελμινθοίΑυτά περιλαμβάνουν εκείνα τα παράσιτα που αναπτύσσονται με τη συμμετοχή δύο ή περισσότερων οργανισμών. Σε έναν οργανισμό ζουν οι ενήλικες μορφές του σκουληκιού, στον άλλο - τα στάδια των προνυμφών.
Ένας οργανισμός στον οποίο οι ενήλικες μορφές παρασιτούν και συμβαίνει σεξουαλική αναπαραγωγή ονομάζεταιτελικός(ή οριστικός) ιδιοκτήτης.
Ο οργανισμός στον οποίο αναπτύσσονται οι προνυμφικές μορφές είναιενδιάμεσοςο ιδιοκτήτης. Για παράδειγμα, η ταινία των ενήλικων βοοειδών είναι ένα παράσιτο στο ανθρώπινο έντερο και η ανάπτυξη των προνυμφών του εμφανίζεται στο σώμα των βοοειδών.
Έτσι, γι' αυτόν τον ταινιοειδή σκώληκα, οι άνθρωποι είναι ο οριστικός ξενιστής και οι αγελάδες είναι ο ενδιάμεσος ξενιστής.
Οι βιοελμινθοί περιλαμβάνουν τους περισσότερους εκπροσώπους του τύπου flatworm.
Γεωελμίνθοι
Γεωελμίνθοιείναι εκείνα τα παράσιτα που δεν απαιτούν αλλαγή ξενιστών κατά την ανάπτυξή τους. Τα αυγά τους εκκρίνονται από το σώμα μαζί με τα κόπρανα στο εξωτερικό περιβάλλον και, σε συγκεκριμένη θερμοκρασία και υγρασία, αναπτύσσονται σε αυτά προνύμφες.
Ένα τέτοιο αυγό που περιέχει μια προνύμφη γίνεται μολυσματικό. Μόλις μπουν στο ανθρώπινο σώμα (στα έντερά του), οι προνύμφες απελευθερώνονται από τα κελύφη των αυγών, διεισδύουν σε ορισμένα όργανα και αναπτύσσονται σε σεξουαλικά ώριμη μορφή. Σε ορισμένους έλμινθους, η προνύμφη απελευθερώνεται από το αυγό στο εξωτερικό περιβάλλον. Μια τέτοια προνύμφη ζει στο νερό ή στο έδαφος, υφίσταται ορισμένα στάδια ανάπτυξης και στη συνέχεια διεισδύει ενεργά στο σώμα μέσω του δέρματος.